بر همین مبنا جامعه خیرین مدرسه ساز کشور ، اقدام به تشکیل کمیسیون مدرسه‌یاری کرده تا در زمینه عدالت تربیتی و کیفیت آموزشی با مشارکت ذینفعان مختلف از والدین گرفته تا مربیان مدارس، به توانمندسازی مدارس مذکور بپردازند.دانه به سراغ آقای مهندس خسرو سلجوقی یکی از اعضای فعال در کمیسیون  مدرسه‌یاری رفته است تا با تاریخچه و اهداف این کمیسیون آشنا شود.

وی  عضو هیئت‌علمی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، دارای ۴۵ سال سابقه در زمینه آموزش، پژوهش، برنامه‌ریزی و مؤلف کتب درسی و ... است.

آقای مهندس ما با مفهوم مدرسه‌سازی آشنا هستیم، این مقوله مدرسه‌یاری چیست؟
مدرسه‌یاری فرایندی است که خیرین ، دانش‌آموزان، اولیای دانش‌آموزان ،معلمان یا مربیان ، سایر اشخاص حقیقی و حقوقی داخلی و خارجی با مشارکت خودشان از طریق بسیج سرمایه‌های انسانی، اجتماعی،ارتباطی، سازمانی و ..  برای بهبود کمیت و کیفیت آموزشی در مناطق مستعد و نیازمند، با هدف تحقق تربیت نیروی انسانی جامعه برای بالندگی، رشد و توسعه کشور مبادرت می‌کنند.
در مدرسه‌یاری عناصر مدرسه یعنی مدیر، معلم، دانش‌آموز، محتوا، خدمات، کلاس، تجهیزات آموزشی و ... با مشارکت جمعی مبنای بهبود کمی و کیفی هستند.مدرسه‌یاری مفهومی وابسته به امر تعلیم و تربیت است . می‌توان گفت سه مفهوم مدرسه‌سازی، مدرسه‌داری و مدرسه‌یاری را برای داشتن یک تعلیم و تربیت مؤثر نیاز داریم. همان‌طور که می‌دانید مفهوم مدرسه‌سازی بر ساخت فضای فیزیکی و تجهیز این مدارس متمرکز شده است . پس از انقلاب به دلیل افزایش جمعیت و همچنین ضرورت پوشش دهی مناطق روستایی و کم برخوردار، بسیار ی از نیکوکاران کشور، وزارت آموزش‌وپرورش را همراهی کردند . اکنون بیش از ۵۰ درصد از اعتبارات مورد نیاز توسط نیکوکاران عزیز تأمین و پرداخت می‌شود. کمبود مبرم فضای فیزیکی،رویکرد حاکمیتی و نوع حکمرانی وزارت آموزش‌وپرورش در امر مدرسه‌یاری و مدرسه‌داری مشهود می باشد. این عوامل مانع همکاری مردم و نیکوکاران در امر مدرسه‌داری و مدرسه‌یاری با وزارت آموزش‌وپرورش می باشد.
امید است با توجه به نقش ارتباطات و فناوری اطلاعات و فناوری‌های نوآورانه، موضوع مشارکت دادن مردم در مدرسه‌یاری و مدرسه‌داری زودتر از انتظار فراهم گردد .

آیا در کشورهای دیگر نیز مدرسه یاری  وجود دارد؟
اصولاً مقوله تعلیم و تربیت مدرن در همه جای دنیا مفهومی است که مورد توجه حکمرانان کشورهای مختلف برای توسعه و پیشرفت و آبادانی سرزمین خود قرار گرفته است، به همین دلیل این نقش کلیدی از سال ۱۹۷۰ میلادی با به صدا درآمدن آژیر خطر مدرسه بلند شد.  موضوع «مسئله مدرسه» طرح شد که «مرگ مدرسه» را در پی داشته است، چرا مرگ مدرسه در غرب که پیشتاز مدرسه‌داری نوین است مطرح شد؟ چون این احساس در جامعه حاکم شد که خروجی مدارس آن چیزی نیست که سرمایه‌گذاری شده است . این ناشی از اقداماتی فراتر از فضای فیزیکی مدارس است و دلایلی ازجمله فلسفه تعلیم و تربیت و روش‌های یادگیری و یا اهداف نامناسب تعیین شدن و … دارد.
لذا برای بهبود این خروجی، موضوع مشارکت کاربران و اولیای آن‌ها در امر مدیریت و فرایندهای مدرسه‌داری بیش‌ازپیش مطرح شده است .در خصوص این موضوع در کشور ،ما در برنامه‌های ارزیابی بین‌المللی پیشرفت سواد خواندن پرلز (PIRLS) و آزمون تیمز (TIMSS) در خصوص ریاضیات و علوم پایه در شرایط بسیار نامناسب جهانی قرارگرفته‌ایم ،بنابراین بازنگری در فرایندها و روش‌های آموزشی، محتوای آموزشی و توان‌افزایی معلمین و … ضرورتی فوری است . برای سال ۱۴۴۴ که قرار است تمدن اسلامی را به‌عنوان الگوی جهانی عرضه کنیم نیاز به انسان‌های مسلط و توانمند به ایجاد این تمدن داریم.

در موضوع مدرسه‌یاری، اولویت‌ها چیست؟
 محور مدرسه‌یاری مدیران مدارس و کادر آموزشی با انگیزه و آگاهانه است تا خیرین را برای تحقق اهداف بسیج کند. همچنین ایجاد انگیزه، توانمندسازی و آگاهی لازم از این ظرفیت و اقدام و اجرا و تهیه گزارش برای ارزشیابی باید در برنامه کاری ایشان قرار گیرد.

ذینفعان مدرسه‌یاری چه کسانی هستند؟
دانش‌آموزان، اولیاء دانش‌آموزان، مدیر،معلمین ،مربیان مدرسه، خیرین ساماندهی شده در قالب انجمن‌های خیریه و انجمن‌های علمی و …

از منظر زمانی، چه مدت است موضوع مدرسه‌یاری در کشور مطرح شده است؟
از زمان  تشکیل وزارت آموزش‌وپرورش موضوع مدرسه‌یاری در قالب انجمن اولیا و مربیان مطرح شده است اما بنا  به دلایلی کمتر مورد توجه قرار گرفته اما در جلسه سی و ششم هیات مدیره در سال 1400 راه‌اندازی کمیسیونی با همین عنوان و با اهداف فوق تصویب شد .تعدادی از علاقه‌مندان و دلسوزان این موضوع در این کمیسیون مبادرت به تهیه برنامه و شناسایی مصادیق موفق و ترویج و نشر آن کرده‌اند.

سطح استقبال از این طرح چطور بوده است؟
تقریباً چندین ذینفع برای موضوع مدرسه‌یاری مطرح است .هرکدام بنا بر شرایط فعلی کشور به اندازه‌های متفاوتی همراهی کرده‌اند به علت تازگی موضوع،باید فرصت بیشتری برای رشد داده شود.
ذینفع محوری وزارت آموزش‌وپرورش است .تقریباً در همین مدت کوتاه به‌طور مناسبی همراهی کرده است . با تصویب و ابلاغ مصوبه (در دست اقدام) مورد نیاز در شورای عالی آموزش‌وپرورش در خصوص مدیریت مدارس این همراهی را مهیا کرده است. علاوه بر این در خصوص اداره مدارس در قالب هیئت‌امنایی و همچنین امکان حضور نیکوکاران در مدیریت مدارس به نظر مساعدت لازم برای نهادینه‌سازی را فراهم کرده است.
ذینفع دوم معلمین و مربیان مدارس هستند . هنوز این ارتباط تنگاتنگ ایجاد نشده است . با همکاری معاونت مشارکت‌های وزارت آموزش‌وپرورش و نیکوکاران برای ایجاد سکوی تعاملی در سال ۱۴۰۰ در تلاش هستیم.

شرکت‌کنندگان در مدرسه‌یاری بیشتر دولتی هستند یا اشخاص؟
بدیهی است با تعریفی که از مدرسه‌یاری و مدرسه‌داری مطرح شد باید بازیگران اصلی و نقش اصلی بر عهده اولیای دانش‌آموزان باشد و مربیان و معلمین مدارس هم در این مشارکت محوری هستند .نقش بخش غیر دولتی بیشتر می باشد. همانند موضوع مدرسه‌سازی که بیش از پنجاه‌درصد توسط نیکوکاران تأمین می‌شود. در این بخش به‌مراتب موضوع بیشتر مطرح است.

کمی در مورد مأموریت‌های کمیسیون مدرسه‌یاری که در جامعه خیرین مدرسه‌سازی ایجاد شده برای ما بگوئید.
 این کمیسیون وابسته به جامعه خیّرین مدرسه‌ساز کشور بوده و به‌مثابه پل ارتباطی بین خیّرین و نیکوکاران با آموزش‌وپرورش است و دارای اهداف و وظایفی از جمله موارد زیر است؛
اهداف : ۱- فراهم آوردن زمینه مشارکت خیّرین و مؤسسات و نهادهای نیکوکاری (اعم از افراد حقیقی و حقوقی) در توسعه عدالت آموزشی و ارتقاء کیفیت مدارس دولتی. در چارچوب قوانین و مقررات آموزش‌وپرورش و رفع موانع احتمالی.
۲- شناسایی و اولویت‌بندی نیازها و مسائل آموزشی و تربیتی و ایجاد زیرساخت‌های لازم (حقوقی، مالی، برنامه‌ای، مدیریتی، تجهیزاتی…) برای تسهیل فرایند مشارکت حداکثری خیّرین و نیکوکاران در مدرسه‌یاری و تحقق اهداف و مأموریت‌های آموزش‌وپرورش.
۳- هم‌افزایی و بهره‌مندی از امکانات، منابع و تجربیات مؤسسات و نهادهای مردمی، خیّرین و مراکز و مدارس بخش غیردولتی، برای ارتقای کیفیت مدارس دولتی به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته.
۴- فراهم آوردن زمینه مشارکت خیّرین علاقه‌مند در مدیریت مدارس در چارچوب آئین‌نامه مدارس هیئت‌امنایی و عام‌المنفعه مصوب شورای عالی آموزش‌وپرورش.
۵- شناسایی، حمایت و مشارکت در توانمندسازی مدیران، معلمان و دانش‌آموزان مستعد و نیازمند.
۶- کمک به افزایش ضریب پوشش تحصیلی و کاهش تعداد بازماندگان از تحصیل و ترک تحصیل کنندگان.
۷- مساعدت در تأمین منابع و مواد آموزشی مکتوب و الکترونیکی، تجهیزات مدارس به فناوری‌های نوین آموزشی و استفاده هوشمندانه از فناوری‌ها و نرم‌افزارهای هویت‌ساز مدارس.

شرح وظایف کمیسیون:
۱- برنامه‌ریزی و فراهم آوردن زمینه‌های تحقق اهداف کمیسیون و جامعه خیّرین مدرسه‌ساز.
۲- نظارت بر حسن اجرای مصوبات و برنامه‌های کمیسیون.
۳- شناسایی و اولویت‌بندی نیازهای آموزشی، فرهنگی و تربیتی آموزش‌وپرورش و زمینه‌های مشارکت خیّرین متناسب با نیازها و شرایط اقلیمی.
۴- گرداوری اطلاعات از نیازهای آموزش‌وپرورش و نیز ظرفیت‌ها و امکانات خیّرین و اطلاع‌رسانی برای حضور اثربخش و شوق‌انگیز خیّرین در فرایند مدرسه‌یاری.
۵- تسهیل و ساده‌سازی فرایند مشارکت خیّرین در همکاری حوزه‌های ذیربط وزارت آموزش‌وپرورش.
۶- شناسایی خیّرین ملی و استانی اعم از حقیقی و حقوقی و تشویق و ترغیب آنان برای مشارکت در تحقق اهداف و برنامه‌های کمیسیون.
۷- ایجاد بسترهای حمایتی لازم و رفع موانع برای مشارکت حداکثری خیّرین.
۸- تشکیل کمیسیون‌های مشابه در استان‌ها و تهیه و تدوین شیوه‌نامه‌های اجرایی لازم.
۹- تهیه گزارش عملکرد و ارائه آن به هیئت‌مدیره.

پیش‌بینی شما برای آینده مدرسه‌یاری چیست؟
این باور را باید در بین ذینفعان در زمانی کوتاه و با هزینه کم ،اجرایی  و نهادینه سازی کرد.با استفاده از فناوری‌های برافکن و متحول کننده در این خصوص بهره‌برداری کنیم . از ساختارهای سازمانی و ابزار نوآورانه بیش از بیش استفاده خواهیم کرد تا ضمن اینکه به موضوع حاکمیت و حکمرانی خدشه ایجاد نشود بلکه با استفاده از این ابزار حکمرانی خوب را شاهد باشیم.

آیا تفاوت معناداری در آورده خیرین مدرسه‌ساز و مدرسه یار وجود دارد؟
بله
اگر در مدرسه‌سازی فقط به یکی از شش سرمایه که شامل (سرمایه  انسانی، اجتماعی ارتباطی،سازمانی،فیزیکی ،پولی ) یعنی پول بیشتر متمرکز بودیم در اینجا بر پنج سرمایه دیگر بیشتر متمرکز خواهیم شد.

برای مشاهده فایل آشنایی با کمیسیون مدرسه یاری می توانید از این لینک آن را مشاهده کنید.

زینب خشرو