الف) آغاز فعالیت از سال 1377 شمسی

جامعه خیرین مدرسه ساز یکی از بزرگترین تشکل های مردم نهاد در جمهوری اسلامی ایران است که از سال 1377 شمسی با هدف جذب مشارکت خیرین و نیکوکاران برای ساخت و تجهیز فضاهای آموزشی تاسیس شده است. این تشکل مردمی در اداره کل ثبت شرکت ها و موسسات غیر تجاری به شماره 11533 به ثبت رسیده  است و نهاد مردمی و قانونی برای جذب کمک های مردمی در ساخت و توسعه مدارس کشور محسوب می شود.

ب) نحوه فعالیت

جامعه خیرین مدرسه ساز متشکل از خیرین مدرسه ساز، در تعامل هدفمند با وزارت آموزش و پرورش و در عرصه شناسایی خیرین و جلب مشارکت آنان برای ساخت و توسعه فضاهای آموزشی کشور فعالیت می کند.

سه ضلع اصلی فعالیت در این نهاد مردمی عبارتند از :

1. جامعه خیرین مدرسه ساز کشور
2. وزارت آموزش و پرورش
3. سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور

در این ترکیب، "جامعه خیرین مدرسه ساز" مسئولیت مهم جذب خیرین و هدایت آنان به سمت ساخت و تجهیز مدارس را برعهده دارد. "وزارت آموزش و پرورش" و به تبع آن ادارات کل آموزش و پرورش در استان های مختلف کشور نیز مسئولیت بهره برداری صحیح و مطابق نیات اولیه خیرین از مدارس اهدایی را برعهده دارند. در واقع ساخت مدارس براساس اعلام نیاز ادارات کل آموزش و پرورش انجام می شود.بدیهی است در مناطقی که نیاز به مدارس جدید وجود نداشته باشد، جامعه خیرین مدرسه ساز فضاهای جدید آموزشی احداث نخواهد کرد. ضلع سوم این مثلث همکاری، " سازمان نوسازی مدارس کشور" است که ساخت مدارس با آخرین استانداردهای ساخت و ساز را برعهده دارد. نظارت بر ساخت کیفی مدارس از مهم ترین وظایف سازمان نوسازی مدارس کشور است. در واقع این سه رکن اصلی در ترکیب جامعه خیرین مدرسه ساز کشور در یک همکاری دقیق و تعریف شده، مشارکت خیرین در ساخت مدارس را به شکلی منطقی محقق می نمایند.

اهداف :

اهداف فعالیت جامعه خیرین مدرسه ساز کشور بر طبق اساسنامه مصوب، کاملا " غیرانتفاعی" و "غیر سیاسی " است و میزان مشارکت خیرین صددرصد صرف ساخت مدارس جدید به ویژه در مناطق محروم و نیازمند خواهد شد.

نظارت بر ساخت مدارس خیری:

نظارت بر ساخت مدارس خیری برعهده سازمان نوسازی مدارس کشور است که در سطح استان های مختلف از طریق ادارات کل نوسازی مدارس استانها صورت می گیرد. سازمان نوسازی مدارس،  دستگاه تخصصی ساخت فضاهای آموزشی در کشور است و از طریق سیستم نظارتی تدوین شده بر روند ساخت مدارس مطابق آخرین استانداردهای ساخت و ساز نظارت دقیق دارد.

ضمن آنکه جامعه خیرین مدرسه ساز کشور در سطح استانها نیز از طریق مجامع استانی بر ساخت مدارس خیری مطابق نیات اولیه خیرین محترم و توافقات انجام شده با نیکوکاران مدرسه ساز  نظارت مستمر دارد.   

گفتنی است عملیات ساخت مدارس خیری براساس تفاهم نامه های منعقد شده بین خیرین محترم و جامعه خیرین مدرسه ساز و وزارت آموزش و پرورش صورت می گیرد.

عملکرد جامعه خیرین مدرسه ساز کشور:

• از 530 هزار کلاس درس موجود در کشور، تاکنون بالغ بر 107 هزارکلاس درس به همت خیرین مدرسه ساز ساخته شده است. (بین 20 تا 30 درصد)(سال 1395)
• در حال حاضر 2 میلیون و 500 هزار دانش آموز درمدارس خیرساز کشور مشغول به تحصیل هستند.(سال 1395)
• امسال خیرین مدرسه ساز 840 میلیارد تومان در ساخت مدارس جدید مشارکت داشته اند.
• در جذب مشارکت خیرین در سال 95 استان های تهران، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، فارس و خوزستان رتبه های برتر را به خود اختصاص داده اند. (80 درصد تعهدات جدید مربوط به احداث مدارس، 12 درصد واگذاری املاک و 8 درصد شامل تامین تجهیزات آموزشی برای مدارس بوده است.)
• در 3 سال اول فعالیت دولت یازدهم، معادل 4 میلیون و 700 هزار مترمربع فضای آموزشی جدید ساخته شده است که سهم خیرین مدرسه ساز 30 درصد بوده است. (گزارش سازمان نوسازی مدارس کشور 95/7/27)

آخرین وضعیت فضاهای آموزشی کشور

• در حال حاضر 107 هزار مدرسه (530 هزار کلاس درس)  در 97 هزار فضای فیزیکی در کشور دایر است (سال 95)
• در حال حاضر 10 درصد مدارس کشور به صورت دو نوبته است.
• 30 درصد مدارس کشور نیازمند تخریب و بازسازی است.
• (براساس اعلام سازمان نوسازی مدارس کشور) یعنی 120 هزار کلاس درس باید تخریب و نوسازی شود.
• اعتبار لازم برای تخریب و بازسازی مدارس فرسوده کشور (30 درصد مدارس موجود) معادل 10 هزار میلیارد تومان است.                                       خیرین مدرسه ساز و اسناد بالادستی در توسعه کشور:                                                                                                         الف) خیرین مدرسه ساز در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش
• سند تحول بنیادین آموزش و پرورش مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال 1390 به عنوان مهم ترین سند فرادستی وزارت آموزش و پرورش و به نوعی نقشه راه نظام تعلیم و تربیت کشور است.
• در فصل ششم این سند تحت عنوان "اهداف عملیاتی و راهکارها"  به 23 هدف عملیاتی اشاره شده است که "ایجاد ساز و کار مناسب برای حفظ و ارتقای مستمر سطح مشارکت  واقفین و خیرین مدرسه ساز از قبیل نامگذاری مدارس به نام ایشان و مشارکت آنان در مدیریت مدارس خیرساز به صراحت مورد تاکید قرار گرفته است. "                                                                                                                                                                               بنابراین از نگاه قانونگذار، خیرین مدرسه ساز نقش مهمی در تحقق سند تحول بنیادین آموزش و پرورش دارند.   

ب) خیرین مدرسه ساز و اقتصاد مقاومتی

بند (20) سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی92/11/29 ابلاغی از سوی رهبر معظم انقلاب اسلامی بر  "تبیین ابعاد اقتصاد مقاومتی و گفتمان سازی آن به ویژه در محیط های علمی، آموزشی و رسانه ای و تبدیل آن به گفتمان فراگیر و رایج ملی" تاکید دارد.   

• ساخت مدرسه و آموزشگاه
• اهدای املاک و زمین
• مشارکت نقدی
• شماره حساب های بانکی